Charakter prawny ugody zawartej przed mediatorem
Mediacja jest próbą doprowadzenia do ugodowego rozwiązania sporu stron na drodze negocjacji prowadzonych przez bezstronnego i obiektywnego mediatora. Ugoda zawarta przed mediatorem, aby mieć moc prawną ugody sądowej i podlegać egzekucji, musi zostać zatwierdzona przez sąd, który nadaje jej klauzulę wykonalności lub wydaje postanowienie o jej zatwierdzeniu. Sama ugoda ma charakter dobrowolny i stanowi wynik porozumienia stron, a zatwierdzona przez sąd, staje się tytułem wykonawczym, co oznacza, że w przypadku jej niewykonania, można wszcząć postępowanie egzekucyjne na jej podstawie. Zgodnie z treścią art. 183 (15) § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego [„KPC”]:
§ 1. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.
Rola sędziego nie sprowadza się do automatycznego zatwierdzenia każdej treści porozumienia wypracowanego przez zaangażowanej strony i mediatora. Sad odmawia bowiem nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2022r. [sygn. akt: I CSK 1717/22], „Sąd Rejonowy powinien odmówić zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, jeżeli w sprawie toczy się nadal fundamentalny spór, a sama ugoda go nie rozwiązuje. Nie jest możliwą do przyjęcia ugoda, której treści sprzeciwia się jedna ze stron, i co więcej, sprzeciw swój zdecydowanie podtrzymuje w toku kontroli instancyjnej, łącznie z postępowaniem kasacyjnym.”
Roszczenie stwierdzone ugodą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu [6] lat, czyli analogicznie jak w przypadku roszczenia stwierdzonego ugodą sądową, o czym mowa w art. 125 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny [„KC”]. Nie można zapominać o okoliczności, że w przypadku mediacji umownej [prowadzonej na podstawie klauzuli mediacyjnej lub odrębnej umowy o mediację], ugoda nie musi zostać zatwierdzona przez sąd.
