Nieuczciwa konkurencja – naśladowanie produktów
[wybrane elementy]
Nieuczciwa konkurencja to działania sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagrażają interesom innego przedsiębiorcy lub klienta i została uregulowana w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji [„UZNK”]. Do jej przykładów należą między innymi wprowadzająca w błąd reklama, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, naśladownictwo produktów czy pomawianie konkurencji. W przypadku wystąpienia takich działań, poszkodowany przedsiębiorca może dochodzić swoich praw przed sądem, składając pozew cywilny lub skargę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Niniejszy artykuł został poświęcony jednemu z przejawów nieuczciwej konkurencji w postaci naśladowania produktów, czyli kopiowaniu cech zewnętrznych produktu konkurenta, które może wprowadzić klientów w błąd. Zgodnie z treścią art. 13 UZNK:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego
produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.
2. Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy, konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy, co może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt.
Nie każdy przypadek naśladowania produktów będzie automatycznie kwalifikowany jako deliktowy czyn nieuczciwej konkurencji – „[…] działanie wyczerpujące znamiona naśladownictwa może być zakwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji wywiedziony z klauzuli generalnej (art. 3 ust. 1 u.z.n.k.), jednakże dopiero po wykazaniu istotnych z punktu widzenia prawa konkurencji zarzutów przesądzających naganność postępowania konkurenta i uzasadniających, w ustalonych okolicznościach sprawy, powołanie się na klauzulę dobrych obyczajów.” [postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 marca 2013r., sygn. Akt: V ACz 244/13].
W praktyce dla przykładu wskazuje się, że „na gruncie art. 13 ust. 1 u.z.n.k. deliktem w tej postaci nie jest każda postać naśladownictwa, lecz tylko tzw. niewolnicze naśladownictwo, obejmujące takie przypadki wiernego naśladownictwa (kopiowania zewnętrznej postaci produktu), w których dla przeciętnego odbiorcy nie jest możliwe odróżnienie kopii od oryginału.” [postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 września 2013r., sygn. Akt: V ACz 849/13]. W rezultacie musi zaistnieć realne ryzyko potencjalnego wprowadzenia w błąd, wywołania konfuzji u przyszłej klienteli.
Wspomniana ustawa nie tworzy definicji legalnej produktu, przez który w praktyce rozumie się obiekt postrzegalny poprzez swoje zewnętrzne, namacalne cechy – „Do kategorii produktu należy z pewnością zaliczyć dobra materialne, zarówno trójwymiarowe (np. wazon), jak i dwuwymiarowe (np. plakat). […] Pojęciem produktu na tle art. 13 należy również objąć produkty wirtualne (tak A. Tischner, Zakaz…, s. 703–704). Podobnie jak w przypadku innych produktów, również w przypadku produktów dostępnych wirtualnie chodzi o ukształtowanie ich postaci, jaka dostępna jest dla ich odbiorcy. […] Pojęciem produktu należy również objąć usługę, o ile oczywiście ma ona konkretny, dostrzegalny zewnętrznie przejaw, który może zostać skopiowany” [komentarz E. Nowińskiej do art. 13 UZNK]. Przedmiotem praktyki nieuczciwej konkurencji może być również opakowanie produktu.
Ważne, że odpowiedzialność z tytułu wyżej opisanego czynu nieuczciwej konkurencji może ponosić nie tylko producent produktu, ale również podmiot sprzedający czy zajmujący się dystrybucją tegoż produktu – „Czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503) jest także świadome wprowadzenie do obrotu przez osobę trzecią produktów skopiowanych w sposób określony w tym przepisie.” [postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2008r., sygn. Akt: V CSK 162/08].
