Pełnomocnicy i reprezentacja w postępowaniu cywilnym
– wybrane elementy –
Pełnomocnicy procesowi to adwokaci, radcy prawni lub inni specjaliści, którzy na mocy pełnomocnictwa reprezentują stronę w postępowaniu cywilnym, podejmując wszelkie czynności procesowe, zabezpieczające i egzekucyjne w jej imieniu, chyba że zakres umocowania jest ograniczony. Taki pełnomocnik musi przy pierwszej czynności dołączyć dokument pełnomocnictwa do akt sprawy, chyba że zostanie udzielone ustnie na posiedzeniu sądu.
Zgodnie z treścią art. 87 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeksu postępowania cywilnego [„KPC”]:
§ 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, w sprawach własności intelektualnej także rzecznik patentowy, a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego – w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot […].
Linia orzecznicza Sądu Najwyższego w wyroku 12 marca 2024r. [sygn. akt: II USKP 53/23] – „Okolicznością doniosłą przy ustanawianiu pełnomocnika, o jakim mowa w art. 87 § 1 k.p.c., nie jest to, czy zlecenie obejmowało zastępowanie zleceniodawcy przed sądem, lecz to, że potrzeba żądania rozstrzygnięcia przez sąd wynika z okoliczności faktycznych objętych udzielonym uprzednio zleceniem lub wiąże się z tymi okolicznościami. Ustalając dopuszczalność (skuteczność) pełnomocnictwa procesowego, sąd przeprowadza zatem dwustopniowy sprawdzian. Po pierwsze, bada, czy stosunek zlecenia jest stały (nawet jeśli zlecenia udzielono na czas określony), a następnie porównuje zakres zlecenia i pełnomocnictwa w celu ustalenia, czy mieści się w nim przedmiot sprawy.”
Mając na uwadze, że strona reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika, „błędne pouczenie przez sąd profesjonalnego pełnomocnika nie usprawiedliwia nieprawidłowości w wykonywanych przez niego uprzednio czynnościach. Nie może też prowadzić do przyznania uprawnienia procesowego, które obiektywnie nie przysługiwało.” [postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2021r., sygn. Akt: I NsNc 47/21].
W postępowaniu nieprocesowym, strony mogą być reprezentowane przez adwokatów, radców prawnych (w tym rzecznika patentowego w sprawach własności intelektualnej) lub inne osoby uprawnione do reprezentowania interesów prawnych, takie jak doradcy restrukturyzacyjni w sprawach upadłości i restrukturyzacji, osoby zarządzające majątkiem lub pozostające w stałym stosunku zlecenia z uczestnikiem postępowania. W odróżnieniu od postępowania procesowego, w postępowaniu nieprocesowym nie ma stron, lecz istnieją uczestnicy postępowania, którzy mają jednakowe statusy prawne.
