Upadłość konsumencka – wybrane elementy
Upadłość konsumencka to procedura sądowa, która pozwala osobom fizycznym niewypłacalnym na częściowe lub całkowite umorzenie swoich długów. Jej celem jest umożliwienie dłużnikowi wyjścia z zadłużenia i rozpoczęcia nowego życia finansowego. Upadłość konsumencka została uregulowana w art. 491(1) i nast. ustawy z dnia 28 lutego 2003r. – Prawo upadłościowe i naprawcze [Dz. U. 2003 nr 60 poz. 535][„Ustawa”]:
- Przepisy niniejszego tytułu stosuje się wobec osób fizycznych, których upadłości nie można ogłosić zgodnie z przepisami działu II tytułu I części pierwszej.
2. W postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sąd może postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec osób, o których mowa w ust. 1, będzie prowadzone zgodnie z przepisami części pierwszej, jeżeli jest to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania. Na postanowienie o prowadzeniu postępowania upadłościowego zgodnie z przepisami części pierwszej przysługuje zażalenie.
3. W postępowaniu, o którym mowa w ust. 2, stosuje się przepisy art. 4917, art. 4918 i art. 49110.
4. W postępowaniu, o którym mowa w ust. 2, przepis art. 361 stosuje się odpowiednio jedynie wówczas, gdy upadłość została ogłoszona wyłącznie na skutek uwzględnienia wniosku wierzyciela. Jeżeli upadłość nie została ogłoszona wyłącznie na skutek uwzględnienia wniosku wierzyciela, sąd stwierdza zakończenie postępowania upadłościowego również w przypadku braku masy upadłości lub gdy po całkowitym zlikwidowaniu masy upadłości z uwagi na brak funduszów masy upadłości, które mogłyby podlegać podziałowi, nie został sporządzony ostateczny plan podziału.
Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego [SN] z dnia 25 maja 2021r. [sygn.. akt: I CSKP 100/21] „Chociaż pierwszoplanowym celem tzw. upadłości konsumenckiej jest oddłużenie osoby fizycznej, to jednak przy zachowaniu słusznych praw wierzycieli; postępowanie w tym przedmiocie należy prowadzić tak, aby nie pozbawiało ono dłużnika w przyszłości motywacji do zwiększonej staranności. Sama bowiem możliwość kolejnego umorzenia zobowiązań – przy odwołaniu się do zasad słuszności i humanitaryzmu (art. 4914 ust. 3 p.u.n.) – może stanowić zachętę do przeciwnej postawy dłużnika. Zasadą jest zatem, że umorzenie zobowiązań upadłego, będącego konsumentem, powinno zostać poprzedzone próbą spłacenia przynajmniej części zadłużenia. Również wtedy, gdy został sporządzony plan podziału sąd upadłościowy powinien ustalić plan spłaty wierzycieli. Dopiero w przypadku stwierdzenia – stosownie do art. 49116 ust. 1 p.u.n. – że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd powinien umorzyć jego zobowiązania bez ustalenia planu spłaty.”
Upadłość mogą ogłosić osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej lub prowadziły ją w przeszłości i zostały już wykreślone z ewidencji (CEIDG). Kluczowym warunkiem jest stan niewypłacalności, co oznacza, że dłużnik nie jest w stanie spłacać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (czyli takich, których termin spłaty już minął). Prawo domniemywa niewypłacalność, jeśli opóźnienie w spłacie przekracza trzy miesiące.
Korzyści upadłości konsumenckiej to (i) Oddłużenie i nowy start: Jest to szansa na życie bez obciążenia długami, po wykonaniu planu spłaty lub umorzeniu zobowiązań; (ii) Zatrzymanie egzekucji: Z chwilą ogłoszenia upadłości wszelkie postępowania egzekucyjne, takie jak komornicze zajęcia wynagrodzenia czy konta bankowego, są zawieszane i umarzane (iii) Ochrona przed wierzycielami: Wszelkie odsetki od długów przestają narastać, a dłużnik jest chroniony przed dalszymi działaniami wierzycieli.
Wady i konsekwencje (i) Utrata majątku: Cały majątek dłużnika wchodzi do tzw. masy upadłościowej, którą zarządza syndyk. Może on spieniężyć nieruchomości, samochody i inne wartościowe przedmioty w celu zaspokojenia wierzycieli (ii) Ograniczenia finansowe: Dłużnik traci prawo do zarządzania swoim majątkiem, a syndyk może zająć część jego wynagrodzenia na pokrycie kosztów postępowania i spłatę zobowiązań (iii) Wpływ na współdłużników: Ogłoszenie upadłości przez dłużnika nie zwalnia z odpowiedzialności jego współdłużników i poręczycieli, którzy nadal muszą spłacać wspólne długi (iv) Długotrwały proces: Procedura upadłościowa może być długotrwała i skomplikowana (v) Trudności w uzyskaniu kredytu: Po upadłości konsument może mieć trudności z uzyskaniem kredytów lub pożyczek (vi) Niektóre długi nie są umarzane: Niektóre zobowiązania, np. alimenty czy grzywny, nie podlegają umorzeniu.
